در حالی که هنوز یک هفته از جمعبندی مذاکرات هستهای ایران و گروه موسوم به 1+5 در شهر وین اتریش نگذشته، کاخ سفید میگوید یکی از حسنهای بازرسی از ایران، افزایش اطلاعات در مورد اهداف احتمالی و بالا رفتن دقت به هنگام اقدام نظامی در ایران خواهد بود.
بر اساس متن منتشر شده از سوی کاخ سفید، ارنست در بخشی از اظهاراتش، با بیان اینکه با وجود توافق، همچنان گزینه نظامی در مقابل ایران روی میز است، گفته است که پس از توافق نیز «گزینههای متعددی را که حالا هم در اختیار داریم، در اختیار خواهیم داشت، خواه بازگرداندن فوری تحریمها باشد، یا استفاده از گزینه نظامی.»
وی افزود: «اگر توافق اجرایی شود و ایران برنامه خود را محدود کند... زمانی که سران این کشور تغییر مسیر داده، حقه بزنند یا علنا اعلام کنند که میخواهند توافق را بر هم بزنند و به سمت سلاح هستهای حرکت کنند، رسیدن به مواد هستهای لازم برای ساخت بمب، از آنها یک سال زمان میگیرد.»
ارنست ادامه داد: «نکته کلیدی این است که (پس از توافق) گزینه نظامی تقویت هم میشود، چرا که طی این سالها ما جزئیات بیشتری از برنامه هستهای ایران جمعآوری خواهیم کرد.»
به گزارش فارس، وی افزود: «بنابراین، زمانی که وقت تصمیمگیری فرماندهان نظامی آمریکا و اسرائیل در مورد هدفگیری میرسد، به دلیل اطلاعاتی که طی این سالها به لطف رژیم بازرسیها جمعآوری کردهایم، آن تصمیمات به طرز چشمگیری مبتنی بر اطلاعات بوده و توانمندیهای ما ارتقا یافتهاند.»
رایگیری پیشنویس
قطعنامه شورای امنیت
پیشنویس قطعنامه حاصل از مذاکرات اخیر نمایندگان ایران و 1+5 که بنا دارد تحریمهای ایران را رفع کند، امروز(دوشنبه) در صحن شورای امنیت سازمان ملل متحد به رأی گذاشته میشود.
این پیشنویس شامل 30 بند، یک بیانیه و یک ضمیمه میباشد و متن برجام نیز به آن پیوست شده است.
قطعنامه شورای امنیت به غیر از ماهیت تائیدی آن برای توافق، حاوی برخی جزئیات است که اهمیت آنها کمتر از اصل توافق نیست.
قطعنامه مذکور به صورت مشروط، مفاد قطعنامههای پیشین این شورا علیه ایران را که ذیل بند هفتم منشور ملل متحد صادر شدهاند، لغو میکند ولیکن لغو قطعنامهها و رفع تحریمها به اجرای تعهدات از جانب ایران و تائید آژانس بینالمللی انرژی اتمی مشروط شده است.
راستیآزمایی توسط آژانس
شرط رفع تحریمها
در متن قطعنامه به صراحت اعلام شده است که لغو مفاد قطعنامههای گذشته زمانی صورت میگیرد که شورای امنیت «گزارش» مدیر کل در مورد اجرای تعهدات ایران را دریافت کرده باشد.
علاوه بر این، در پیشنویس قطعنامه در مورد لغو مفاد توافقات پیشین از «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواسته شده بلافاصله پس از اطمینان از اینکه اقدامات مشخص شده در پاراگرافهای 15/1 تا 15/11 ضمیمه پنجم برجام توسط ایران اجرایی شد، گزارشی در خصوص تائید این اقدامات به شورای حکام و شورای امنیت ارائه کند.
با نگاهی به ضمیمه پنجم برجام، مشخص است که منظور از پاراگرافهای 15/1 تا 15/11 تعهداتی است که ایران برای محدود کردن برنامه هستهای خود از جمله کاهش ذخایر اورانیوم، کاهش شمار سانتریفیوژهای فعال، اصلاح راکتور اراک و تغییر کاربری سایت فردو پذیرفته است.
به گزارش فارس، در بند هشتم از بخش «لغوها» در متن اصلی قطعنامه آمده است که شورای امنیت تصمیم میگیرد که تحت بند ۴۱ منشور ملل متحد، ۱۰ سال پس از روز پذیرش برجام که در سند برجام تعریف شده است، تمام تمهیدات این قطعنامه لغو گردند.
بنابراین ۱۰ سال پس از آغاز اجرای توافق هستهای خواهد بود که قطعنامههای شورای امنیت واقعا از میان رفته و پرونده هستهای ایران از دستور کار شورا خارج میشود.
بازگشت تحریمهای ایران
در صورت نقض ادعایی توافق
یکی از موارد گنجانده شده در پیشنویس قطعنامه شورای امنیت، سازوکار بازگشت تحریمهای ایران در صورت نقض ادعایی توافق است.
با توجه به مفاد بندهای 11 و 12 پیشنویس قطعنامه، تحریمها به همان نحو که حالا اجرایی هستند به جای خود خواهند برگشت و اصطلاحا «ماشه» تحریمها عمل خواهد کرد.
با توجه به آنچه در متن برجام و ضمایم آن و همچنین قطعنامه شورای امنیت آمده است، روند بازگشت تحریمها به این نحو است که اگر یکی از اعضای 1+5 ادعا کند که ایران مفاد توافق را نقض کرده است، میتواند آن را ابتدا به کمیسیون مشترکی که از 8 عضو (ایران، آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا) تشکیل شده ببرد. در صورتی که این مسئله، در این کمیسیون که با توجه به ترکیب اعضا، طرف غربی همواره در آن اکثریت را در اختیار دارد، حل نشد، این مسئله به اطلاع شورای امنیت سازمان ملل میرسد.
از زمان اعلام «مورد جدی عدم انطباق» اقدامات ایران با مفاد توافق وین، شورای امنیت ظرف نهایتا 30 روز به درخواست یک عضو یا به ابتکار رئیس شورا تشکیل جلسه میدهد و ادامه «لغو» قطعنامههای پیشین را به رأی گذاشته میشود. اگر در این 30 روز قطعنامهای تصویب نشود، تحریمها به همان نحو که حالا اجرایی هستند، به جای خود خواهند برگشت.
در بند 11 پاراگرافهای اجرایی قطعنامه شورای امنیت در این مورد آمده است که شورای امنیت ذیل بند 41 منشور ملل متحد، تصمیم میگیرد که ظرف 30 روز از دریافت تذکر یکی از طرفهای برجام در مورد موضوعی که یک کشور طرف برجام اعتقاد دارد مصداق عدم اجرای تعهدات ذیل برجام است، ادامه اجرای لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) این قطعنامه باید به رأی گذاشته شود، علاوه بر این، تصمیم میگیرد که اگر ظرف 10 روز از تذکر اشاره شده در فوق، هیچ یک از اعضای شورای امنیت چنین پیشنویس قطعنامهای برای رأیگیری ارائه نکرد، آنگاه رئیس شورای امنیت بایستی چنین پیشنویس قطعنامهای را ارائه کرده و آن را ظرف 30 روز از زمان تذکر اشاره شده در فوق، به رأی بگذارد و قصد خود را برای در نظر گرفتن دیدگاههای کشورهای دخیل در موضوع و هر نظری در مورد موضوع از سوی هیئت مشاور شکلگرفته در برجام، ابراز میدارد.
و سپس در بند 12 آمده است که شورای امنیت «ذیل بند 41 منشور ملل متحد، تصمیم میگیرد که اگر شورای امنیت یک قطعنامه ذیل پاراگراف 11 برای ادامه اجرای لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) تصویب نکرد، آنگاه در نیمه شب به وقت گرینویچ سیامین روز پس از دریافت تذکر اشاره شده در پاراگراف 11 به شورای امنیت، تمام قوانین قطعنامههای 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008) و 1929 (2010) که بر اساس پاراگراف 7 (a) لغو شده بود، بایستی به همان نحوی که پیش از تصویب این قطعنامه اعمال میشد، اعمال شود و تمهیدات اعلامی در پاراگرافهای 7،8 و 16 تا 20 این قطعنامه لغو میشوند، مگر آنکه شورای امنیت تصمیمی غیر از این بگیرد.
قویتر شدن ابزار تمدید تحریمها؛ رایگیری«ادامه لغو تحریمها»
در شورای امنیت
از ابتدای مذاکرات هستهای آمریکا و متحدان غربیاش همواره بر یک نکته تأکید داشتهاند و آن اینکه باید سازوکاری پیشبینی شود که اگر ایران تعهدات خود را نقض کرد، تحریمهای رفعشده این کشور پس از توافق، به سرعت قابل بازگشت باشند. طرف غربی آنقدر بر لزوم سریع و سهل بودن فرآیند بازگشت تحریمها اصرار داشت، که این روند در رسانهها به «ساز و کار ماشه» (trigger mechanism) معروف شد. این ماشه باید همیشه آماده چکاندن باشد تا به تعبیر غرب، تهران همواره سایه تحریمها را بالای سر خود احساس کرده، به مفاد توافق پایبند بماند.
واشنگتن برای رسیدن به این هدف، در وهله اول تلاش کرد فرآیندی ایجاد کند که تحریمهای بدون ورود ساختار معمول شورای امنیت، به صورت خودکار قابل بازگشت باشند. مقامات دولت آمریکا از ابتدا گفته بودند که نمیخواهند اجازه دهند روسیه و چین، این امکان را داشته باشند که با استفاده از حق وتو، مانع احیای تحریمهای ایران شوند.
با این وجود، حالا به نظر میرسد که حرف مقامات آمریکایی به کرسی نشسته است. متن قطعنامه نشان میدهد که نهایتا سازوکاری در آن پیشبینی شده که هرچند بازگشت تحریمها را، آنطور که روسیه میخواست همچنان نیازمند تصمیمگیری شورای امنیت میداند، اما از آن مهمتر، همانطور که واشنگتن هدفگذاری کرده بود، حق وتو را از روسیه و چین گرفته و این ابزار را در اختیار تمامی اعضا قرار داده که بتوانند به سادگی تحریمهای ایران بازگرداند.
در حقیقت فرآیند بازگشت تحریمها برعکس شده ، یعنی به جای آنکه شورای امنیت برای بازگرداندن تحریمهای ایران رأیگیری کند، به صورت دورهای برای «ادامه لغو» تحریمها رأیگیری میکند. در چنین حالتی هرکدام از اعضای دائم شورای امنیت قادر خواهد بود با استفاده از حق وتو، از تصویب «ادامه لغو» تحریمها جلوگیری کرده و موجب بازگشت تحریمها شود.
تدابیر جدی برای تحریم موشکی
و تسلیحاتی ایران
پیشنویس قطعنامه شورای امنیت همچنین برنامه موشکهای بالستیک ایران را به مدت 8 سال و صادرات سلاحهای متعارف به ایران را به مدت 5 سال تحریم میکند.
در پیشنویس آمده است: از ایران خواسته میشود تا هیچ فعالیتی مرتبط با موشکهای بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هستهای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوریهای مربوط به موشکهای بالستیک، تا زمان 8 سال پس از «روز پذیرش برجام» و یا تا زمانی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمعبندی مبسوط» را تأیید کند، بسته به اینکه کدام زودتر اتفاق افتد.
در بخش دیگری از پیشنویس آمده است: بایستی تمهیدات لازم را جهت جلوگیری از تأمین، فروش یا انتقال تسلیحات یا مواد مرتبط از خاک ایران توسط اتباع یا کشتیها و هواپیماهای تحت پرچم خود به عمل آورند، مگر آنکه شورای امنیت سازمان ملل از قبل بر اساس بررسیهای موردی تصمیم دیگری را اتخاذ کرده باشد. این تمهیدات بایستی صرفنظر از اینکه مبدأ این اقدامات خاک ایران باشد یا خیر، تا 5 سال بعد از «روز پذیرش» برجام، و یا تا تاریخ ارائه گزارشی در تأیید «جمعبندی مبسوط» توسط آژانس بینالمللی انرژی ـ هر کدام که زودتر عملی شود ـ ادامه یابند.
غرب به سردمداری آمریکا همیشه تلاش کرده تا با بهانه واهی تلاش ایران برای دستیابی به تسلیحات هستهای، جمهوری اسلامی را هرچه بیشتر تحت فشار قرار داده و این هدف را از مسیر تحریمهای همه جانبه و صددرصدی خصوصا در موضوعاتی نظیر نظامی دنبال میکند.
اینها در حالیست که جمهوری اسلامی ایران و در راس آن رهبری معظم انقلاب اسلامی و نیز مسئولان عالیرتبه نظام بارها بر حرمت طراحی، تولید و بکارگیری این دست تسلیحات اتمی تاکید کرده و آن را خلاف حتی منافع ملی کشورمان دانستهاند.
بازرسیهای گسترده و نظارتهای 20 ساله
جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز در مصاحبه با شبکه خبری «اماسانبیسی» گفت: ما استخراج هرگونه اورانیوم در ایران را برای ۲۵ سال از معدن گرفته تا آسیاب تا کیک زرد، تا گاز، تا سانتریفیوژ و تا پسماندها را تحت نظر خواهیم داشت.
کری افزود: سامانههای نظارت بر تأسیسات ایران، دوربینهای تلویزیونی و نظارت لحظه به لحظه بر تولید سانتریفیوژ ایران تا ۲۰ سال آینده را هم در بر خواهد گرفت.
وی در ادامه گفت: واقعیت این است که ایران بایستی مسیر تحقیق و توسعه اعلامشده خود را به آژانس اعلام کند که دوره زمانی آن بیش از ۱۰ سال خواهد بود.
وزیر خارجه آمریکا تصریح کرد: برای ذخایر اورانیوم آنها تا ۱۵ سال محدودیت در حد ۳۰۰ کیلوگرم وجود خواهد داشت. آنها برای ۱۵ سال - مجاز به انجام غنیسازی در حد 3/67 درصد خواهند بود.
اگر کنگره به توافق نه بگوید
تحریمها از بین میروند
کری تصریح کرد: اگر کنگره به این توافق نه بگوید، تحریمها از بین میروند، بازرسیها منحل میشوند، دانش ما از کارهایی که آنها انجام میدهند، از بین میرود. جامعه جهانی از ما حمایت نخواهد کرد و ایران آزاد خواهد بود هر کاری که مایل است را انجام دهد.
وزیر خارجه آمریکا همچنین در مصاحبه با «فایننشال تایمز» گفت: از توافق هستهای با ایران خوشحال و راضی هستم.
جان کری در مصاحبه با شبکه خبری «پیبیاس» نیز گفت: ایران با تحریم شکست نمیخورد، این اثبات شده است.
«دیوید کامرون» نخستوزیر انگلیس در مصاحبه با شبکه «انبیسی» در اظهارنظری گستاخانه گفت: خواستار تغییر رویکرد ایران در منطقه هستیم.
کامرون افزود: من با رئیسجمهور (حسن) روحانی صحبت کردم و گفتم که خواستار آن هستیم که شاهد تغییر در رویکردهای ایران در موضوعاتی چون سوریه، یمن و منطقه باشیم و پس از آن تغییر، شاهد تغییر در رفتار آنها باشیم.
هراس غرب از تداوم شعار مرگ بر آمریکا
آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت: علیرغم توافق هستهای، در نماز جمعه پایتخت ایران شعار مرگ بر آمریکا سر داده شد.
به گزارش خبرگزاریها، «هیلاری کلینتون» نامزد دموکرات انتخابات و وزیر سابق خارجه آمریکا در جمع همحزبیهای خود در کنگره گفت: اگر رئیسجمهور شود «توافق هستهای با ایران» را حفظ خواهم کرد.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران نیز در مصاحبه با «نیویورکر» گفت: مذاکرات هستهای آزمونی برای آمریکاست.
ظریف افزود: تحریمها به نحوی برای ما نعمت بود.
وی در ادامه گفت: مردم ایران در برابر فشار مقاومت میکنند.